Eerst gek op Pokémon

Voordat Vincent LEGO ontdekte, was hij jarenlang gek op Pokémon. Hij spaarde zijn zakgeld op om Pokémon-kaarten te kopen en dit stond ook altijd op zijn verlanglijstjes. “Ik denk dat mijn Pokémonverzameling nu tussen de € 8.000 en € 10.000 waard is. Maar ik overweeg nooit om die te verkopen. Het is de geschiedenis van mijn jeugd, er hangen allemaal herinneringen aan vast. Tegelijkertijd ik doe er niks mee. Het ligt maar in de kast en dat is ook eigenlijk wel zonde.”

Handelen in LEGO

Vincent heeft ontdekt dat bepaalde LEGO-sets na een tijd veel geld waard worden op Marktplaats. Het gaat om bijzondere sets die niet meer in de LEGO Store te krijgen zijn. “Nu koop ik soms twee dezelfde pakketten. Een pakket is voor mezelf, de ander bewaar ik om over een paar jaar via Marktplaats te verkopen.” Het is wel moeilijk inschatten welke sets echt meer waard worden en wanneer. Vincent heeft nu een paar dubbele sets maar die zijn nog steeds in de LEGO Store te koop en zijn daarom nog niet in waarde gestegen. Hij verwacht wel goede winst te kunnen maken in de toekomst. “Ik heb er spijt van dat ik de Titanic niet gekocht heb. Die was € 700 en dat geld had ik niet. Nu is die via Marktplaats al € 1800 waard.”

Soms teveel geld uitgeven aan LEGO

Vanaf het moment dat Vincent 18 is, krijgt hij een Wajong-uitkering. “Er kwam opeens iedere maand veel geld op mijn rekening. Dat was ik helemaal niet gewend! Ik heb toen ook best wel wat LEGO gekocht.” In die tijd gaat Vincent beschermd wonen in een appartement met twee andere jongens. Zijn Wajong-uitkering is nauwelijks genoeg om alle gebruikelijke leefkosten van te betalen. Door alle LEGO die hij koopt, komt hij in de schulden. Uiteindelijk helpen zijn ouders hem die problemen op te lossen.

Van Beschermd Wonen naar een Kangoeroewoning

Samenwonen met de andere jongens ging niet zo goed. Hij woont korte tijd alleen in een appartement, maar ook dat werkt niet. Nu woont Vincent bij zijn ouders achter in de tuin, in een kangoeroewoning. “Het is echt een eigen woning, met een eigen huisnummer en zo. Ik heb alles voor mezelf; een keukentje, een badkamer, ... Gelukkig hoef ik maar weinig huur te betalen. Ik heb wel meebetaald aan de verbouwing: daar is bijna al het spaargeld dat ik had naartoe gegaan.” Om zelfstandig te kunnen leven heeft Vincent drie uur begeleiding per week vanuit de Wmo.

Samen opruimen en schoonmaken

Eén keer per week komt de huishoudelijk begeleider om samen met Vincent op te ruimen en schoon te maken. “Dat moet ik eigenlijk ook zelf doen, maar dat doe ik niet. Mijn moeder en de huishoudelijk begeleider vinden bijvoorbeeld dat als er een papiertje op de grond ligt, dat het in de afvalbak moet. Ik zie het wel liggen maar ik stoor me er niet aan. Ik kan er makkelijk overheen stappen; het ligt mij niet in de weg.”

Administratie en geldzaken

Sinds kort doet Vincent iedere donderdag met een andere begeleider zijn geldzaken. Ze hebben al zijn inkomsten en uitgaven op een rijtje gezet en een overzicht gemaakt. Vincent verdeelt zijn geld over drie rekeningen: één voor zijn vaste lasten, één voor andere uitgaven en een spaarrekening waar hij nu iedere maand automatisch een bedrag op stort. Het blijft voor Vincent wel lastig om zijn uitgaven in de hand te houden.

“Soms wil ik gewoon supergraag iets van LEGO hebben en dan koop ik dat van mijn spaarrekening. Mijn begeleider zag laatst een grote doos in mijn kamer staan die ik net had gekocht. Ik heb toen gezegd dat ik die set al had en net uit de kelder had gehaald om te gaan bouwen. Ik weet niet of ze me geloofde. Zij wil natuurlijk dat ik spaar voor onverwachte uitgaven. Dat snap ik wel maar het kan me niet echt iets schelen wat zij ervan vindt. Het is toch mijn geld en ik mag zelf bepalen waar ik dat aan uitgeef.”
Ook aan poolen geeft Vincent meer uit dan eigenlijk de bedoeling is. In zijn budget heeft hij geld om dat een keer per week te doen. Maar hij vindt het zo leuk dat hij meestal twee keer per week gaat. Daar gebruikt hij dan wat spaargeld voor.

Ongeopende post en schulden

Zonder begeleiding opent Vincent zijn post niet. “Ik open niet eens mijn brievenbus.” De rekeningen en aanmaningen stapelen zich dan op. “Ik weet dat het onverstandig is maar ik denk dat ik toch niet begrijp wat erin staat. Ik ben dyslectisch, dat helpt ook niet. En ik wil geen dingen betalen die ik niet begrijp, dus dan laat ik het maar dicht. Maar soms kom ik daardoor in de problemen terwijl het natuurlijk beter is om dat te voorkomen.” De keren dat Vincent in de schulden komt, wordt hij daar erg onrustig en gestresst van. “Mijn worst nightmare is dat er een deurwaarder komt die al mijn LEGO meeneemt. Ik denk niet dat dat zo snel gebeurt, maar ik kan daarvan wel in paniek raken."

Vincent verwacht dat hij zonder begeleiding weer dezelfde fouten zou maken. Hij vindt het erg belangrijk dat de begeleider van een buitenstaander komt. Hij zou niet willen dat iemand uit zijn privéomgeving helpt, zeker zijn ouders niet. “Dat voelt niet goed; het is dan een beetje alsof zij mijn leven controleren. Ik wil zelfstandig zijn, ik ben een grote jongen.”

Voorbeeld van een lastige brief

Laatst kreeg Vincent een brief van de voetbalvereniging met daarin ook de te betalen contributie. “Vroeger stond daar dan gewoon een IBAN-rekeningnummer, de naam en het bedrag. Maar nu stonden er heel moeilijke hyperlinks in de brief.” Vincents begeleider legt hem uit welke stappen hij moet nemen. “Ik moest dus naar een website en dan een code invoeren en dan weer naar mijn mail voor weer een andere code. Er zat ook een QR-code bij de brief maar die werkte niet. ‘Waarom moeten jullie het nu zo moeilijk maken?’, dacht ik.”

Door werk weinig energie om zelf te koken

Vincent werkt sinds een jaar bij een grote onderwijsinstelling als terreinbeheerder. Hij houdt de fietsenstalling op orde, wijst studenten de weg naar de gebouwen en vertelt rokers waar ze wel en niet mogen staan. Vincent vindt het best een leuke baan. Hij werkt 28 uur per week maar heeft veel reistijd waardoor het alles bij elkaar wel zwaar is. “Ik eet nu ’s avonds bij mijn ouders. Ik heb echt geen energie meer over om boodschappen te doen en te koken. Toen ik wel zelf kookte vond ik het al heel moeilijk om te bedenken wat ik zou eten. Ik kon een half uur door de winkel slenteren zonder iets te bedenken. En nu lukt dat zeker niet.” Hij gaat nog wel iedere dag naar de supermarkt.

“Nu koop ik eigenlijk vooral lekkere dingen. Ik wil wel meer gezonde dingen kopen, zoals snoeptomaatjes of komkommertjes. Maar die zijn veel duurder dan ongezond eten. En ik koop eigenlijk alleen maar dingen onder de € 1,-.” Vincent weet precies wat dingen kosten en merkt ook dat alles de laatste tijd een stuk duurder is geworden. “Laatst waren chocoladepinda’s in de aanbieding voor € 1,05. Maar eigenlijk is dat helemaal geen aanbieding want die kostten vroeger altijd € 0,88. Daar trap ik dus niet in.”

Alleen kleding kopen als het nodig is

Aan kleding hecht Vincent weinig belang. “Ik koop pas nieuwe kleren als het echt nodig is. En dan doe ik dat weleens impulsief. Ik heb net nieuwe schoenen; ze zijn heel mooi en de duurste die ik ooit heb gehad. Met mijn oude schoenen heb ik eigenlijk te lang doorgelopen. Die waren helemaal versleten en de zool zat los. Maar zolang ze het doen maakt het mij niet zoveel uit.” Als Vincent nieuwe kleding koopt, gaat hij in zijn eentje de stad in. Hij neemt daar dan een hele middag de tijd voor en komt met één nieuwe set thuis. Vincent koopt nooit kleding online. “Ik weet dan niet of het goed past en hoe het staat. Bovendien gooi ik online van alles in het winkelwagentje en dan geef ik veel te veel geld uit. In de winkel bedenk ik vooraf dat ik bijvoorbeeld maximaal € 100 wil besteden en daar houd ik me dan ook aan.”

Voor zichzelf goedkoop, voor zijn vader het mooiste

Als Vincent voor zichzelf iets zoekt, dan kijkt hij vooral naar de prijs. Maar als hij een cadeau zoekt voor iemand anders, dan wil hij gewoon wat hij het mooiste vindt. Vandaag zoekt hij een thermosbeker voor zijn vader. “Ik ga dan alle winkels af die ik ken. Ik onthoud precies welke thermosbekers ik zie en welke ik het mooiste vind. En dat wordt hem dan. Dan kan er nog wel wat grappigs gebeuren. Namelijk dat ik precies weet hoe die thermosbeker eruit ziet, maar niet meer in welke winkel ik die gezien heb. En dan moet ik alle winkels weer af!” Gelukkig vindt Vincent het leuk om zoiets te kopen dus neemt hij er ruim de tijd voor.   

Makkelijk te verleiden

Tijdens het winkelen let Vincent er wel altijd op waar de straatverkopers staan. Het liefst loopt hij er met een grote boog omheen. Want als ze hem aanspreken, dan kan hij moeilijk ‘Nee’ zeggen. “Ik had daardoor heel veel lidmaatschappen van goede doelen en zo. Dat kostte veel te veel geld. Maar nu heb ik mezelf een trucje geleerd. Als iemand mij aanspreekt, dan zeg ik dat ik onder bewindvoering sta en dat mijn bewindvoerder op vakantie is. Ik heb helemaal geen bewindvoerder maar zo kom ik er makkelijk onder uit.”

Liever contant geld dan digitaal betalen

“Toen ik echt jong was had ik alleen contant geld. Dat was makkelijker want dat kun je tellen. En je ziet gewoon wat je in je portemonnee hebt. Nu gaat zoveel digitaal. Dat vind ik echt verschrikkelijk. Ik heb dan geen goed overzicht. En pinnen gaat eigenlijk iets te makkelijk. Ik heb best vaak dat ik bij de kassa kom en dat er dan geen saldo op mijn rekening staat.”

Studies en carrièreverloop 

Vincent geeft aan dat hij met zijn huidige werk meer verdient dan hij ooit eerder had uit een baan of uitkering. “Het is niet veel hoor. Mijn vrienden verdienen wel twee keer zoveel. Maar die hebben ook hogere opleidingen gevolgd. Ik heb als hoogste mbo2 afgerond, mijn andere opleidingen lukten niet.” Eerst start Vincent een vmbo-opleiding waarvoor hij vanwege zijn autisme een extra jaar de tijd krijgt. “Dat hadden ze niet moeten zeggen want daarom voelde ik geen druk. Ik maakte mijn huiswerk wel maar mijn opdrachten schoof ik allemaal voor me uit. Die vond ik namelijk heel lastig: ik wist echt niet hoe ik moest beginnen. Bij huiswerk is dat veel duidelijker.”

Daarna volgt Vincent een opleiding in de gehandicaptenzorg waarin leren en werken gecombineerd wordt. Het eerste jaar heeft Vincent een fijne stageplaats in een instelling. Maar een van de opleidingseisen is om binnen meerdere organisaties en in meerdere rollen ervaring op de doen. “Ik werd niet aangenomen voor een opleidingsplek omdat ik een autist ben. Ze denken dat iemand met autisme niet goed een andere autist kan begeleiden. Terwijl ik zelf juist denk: ‘Ik heb meer ervaring dan jullie allemaal, want ik weet hoe het is om autistisch te zijn. En daar kan ik een andere autist ook mee helpen.’ Maar ik kreeg de plek niet.” Zo loopt ook zijn tweede studie vast.

Via een jobcoach krijgt Vincent een baan bij een verpakkingsbedrijf. Hij vindt het niet echt leuk maar het is in ieder geval werk, hij is het huis uit en verdient zijn eigen geld. Als het bedrijf door corona moet reorganiseren, worden er veel mensen ontslagen. Ook Vincent verliest zijn baan. Op dat moment is er geen werk te vinden en zit hij een tijd thuis. Via een banenmarkt en een uitzendbureau komt hij na de coronacrisis bij zijn huidige werkgever terecht. Hij heeft het naar zijn zin maar het liefst wil hij met kinderen werken. Bijvoorbeeld in de naschoolse opvang.

Hutten bouwen

Afgelopen zomer is er in het dorp een buurtcamping. Een vrouw van het sociaal wijkteam stuurt dat aan. Vincent gaat daar kijken en deze vrouw vraagt hem of hij wil helpen met het begeleiden van kinderen in het huttenbouwen. Dat doet Vincent met veel plezier. De wijkwerkster ziet dat het goed gaat en vraagt Vincent vervolgens ook om te helpen met de kinderdisco. Zo heeft hij haar nu al vier keer geholpen met activiteiten. “Als ze weer eens iets heeft, dan zal ze me bellen. Dat is echt heel leuk! En omdat ik het zo leuk vind, denk ik dat ik hier mijn werk van moet gaan maken.”

Huisje boompje beestje

Vincent maakt zich soms zorgen over de toekomst. Als zijn ouders komen te overlijden, dan moet hij zijn huis uit. Zo is dat bepaald in de afspraak met de gemeente over de kangoeroewoning. Het liefst heeft hij over een paar jaar ‘huisje, boompje, beestje’. “Nou ja, misschien geen beestje. Maar het lijkt mij wel heel leuk om een vriendin te hebben en samen te wonen en zo. Dat kost natuurlijk ook allemaal veel geld. Daar spaar ik nu niet voor, ik zie het tegen die tijd wel.”

Lees ook het verhaal van Birgit, Vincents moeder, op deze pagina.

In overleg met de geïnterviewde zijn de naam en enkele andere gegevens in dit ervaringsverhaal gefingeerd.