Schoolcarrière en bijbaantjes

Willem gaat na de basisschool naar de havo en rondt deze zonder moeilijkheden af. In de laatste klassen neemt hij een bijbaantje als krantenbezorger. Na een paar jaar is hij het zat om in de regen te moeten werken en vindt hij een baantje bij een computerzaak. “Dat vond ik best spannend; zou ik dat wel kunnen? Maar het viel enorm mee. Ik kon goed met de prikkels omgaan en bleek klantcontact heel leuk te vinden.”

Na de havo volgt Willem een hbo-opleiding. Het gaat goed met hem en hij heeft geen begeleiding nodig. Zonder dat iemand het in de gaten heeft komt hij echter langzaam in de financiële problemen.

Mooie spullen

Willem heeft een paar hobby’s waar hij veel tijd én geld in steekt: fotograferen, computeren en zijn motor. Ook koopt Willem ieder jaar een nieuwe telefoon vanwege de nieuwe functies die er dan weer op zitten. “Ik ben dagelijks met mijn hobby’s bezig. Ik heb veel interesse in technische innovaties en die volg ik via vloggers, fotografiekanalen en websites. Omdat ik zoveel innovaties zie, kom ik ook vaak in de verleiding om dingen te kopen. Daar komt bij dat ik kwaliteit heel belangrijk vind en goede spullen zijn over het algemeen duur.”

Geld ter beschikking

Op het moment dat Willem gaat studeren, krijgt hij studiefinanciering. Daardoor heeft hij opeens beduidend meer geld tot zijn beschikking. Hij werkt dan ook nog in de computerzaak. Al het geld dat er binnenkomt gaat er maandelijks weer uit. “Als ik iets zie dat ik graag wil hebben, dan neemt dat een beetje mijn gedachten over. Elk moment dat ik niet actief met iets anders bezig ben, denk ik daaraan. Ik ga dan steeds meer informatie opzoeken over dat product en zo praat ik de aankoop voor mezelf goed. En daarna ontstaat ook echt een drang om het te kopen.”

Koopdrang afremmen lukt niet

Als Willem zijn hbo-opleiding afrondt, neemt hij zich voor om zijn financiën op orde te brengen door flink te gaan werken en met een schone lei te beginnen. De eerste paar maanden lukt dat, maar daarna gaat Willem toch weer steeds meer uitgeven. Hij geeft ook meer geld uit dan hij op dat moment op zijn rekeningen heeft staan. “Daarvoor gebruikte ik een creditcard. Dat voelde echt als mijn ‘leuke dingen kaart’. Al mijn spaarpotjes waren op een gegeven moment op. Ik moest mijn vaste lasten betalen van mijn creditcard. Als mijn salaris binnenkwam, dan moest ik eerst mijn schulden op de creditcard aflossen. En dan was er niet veel meer over.” Willem heeft best in de gaten dat hij meer uitgeeft dan dat hij heeft, maar gevoelsmatig doet het hem niks. “Het triggerde mij niet om mijn gedrag aan te passen.”

Bespreekbaar maken

Uiteindelijk merkt Willem dat het zo niet goed komt en hij stapt naar zijn ouders. Die schrikken flink, want zij hebben tot op dat moment niets in de gaten. Willem besprak nooit zijn financiën met hen en deed alsof alles goed ging. Willems ouders gaan met hem om tafel zitten om te kijken hoe het komt dat hij steeds zoveel koopt. Wat opvalt is dat hij bijna alle uitgaven ’s avonds doet. Ze vragen zich af of het iets met zijn medicijnen te maken kan hebben. Die zijn aan het eind van de middag uitgewerkt. Ze bespreken dit met Willems huisarts en hij krijgt andere medicijnen. Dit blijkt inderdaad de sleutel: de nieuwe medicijnen helpen Willem om zijn koopdrang te onderdrukken. Hij heeft nu weer grip op zijn uitgaven.

Weer potjes opbouwen

Stukje bij beetje is Willem weer spaarpotjes aan het opbouwen. Hij houdt in Excel zijn inkomsten en vaste lasten bij. De creditcard heeft hij opgezegd. “Ik werk fulltime en heb een heel mooi salaris voor mijn opleidingsniveau en ervaringsjaren. Ik woon nog thuis en hoef niet zoveel kostgeld te betalen. Ik heb wel vaste lasten voor verzekeringen, telefoonabonnement en zo. Ik stort nu maandelijks een vast bedrag op een betaalrekening waar ik van mezelf leuke dingen van mag doen, zoals uit eten gaan of naar de bioscoop. De rest gaat naar mijn spaarrekeningen.”

Willems ouders kijken af en toe mee naar zijn financiën. “In het begin had ik daar wel weerstand tegen. Zij hebben echt een andere kijk op geld uitgeven. Ik kijk sterk naar de kwaliteit van spullen en vindt het dan ook vaak de meerprijs waard. Zij besluiten eerder om iets niet te kopen omdat ze het te duur vinden, ook al is het kwalitatief gezien de meerprijs waard. Ze kunnen zich moeilijk in mijn keuzes verplaatsen.” Maar inmiddels ervaart Willem dat meekijken ook wel als nuttig.

Vertrouwen in de toekomst

Willem hoopt over een paar jaar een eigen huis te kunnen kopen. “Ik vind het wel een spannend vooruitzicht. Zal ik al die rekeningen dan wel kunnen betalen of is dat iedere maand weer spannend? Dat lijkt me best stressvol.” Hij vraagt zich ook af of hij zijn hobby’s dan wel kan blijven betalen. “Ik ben gelukkig creatief en zal dan wel een oplossing vinden. Misschien kan ik bijvoorbeeld in de avond wat extra werken om zo meer te verdienen. Gelukkig heb ik er nu alle vertrouwen in dat ik mijn uitgaven in de hand zal kunnen houden.”

In overleg met de geïnterviewde zijn de naam en enkele andere gegevens in dit ervaringsverhaal gefingeerd.